De afgelopen maanden is de nodige ophef ontstaan ten aanzien van de veiligheid van het busvervoer in Almere. Het is zelfs gekomen tot een staking van buschauffeurs en op het laatste moment is een tweede staking afgewend. Wij hebben als fractie vanaf het begin het standpunt ingenomen dat veiligheid van het busvervoer cruciaal is en dat de veiligheidssituatie op dit punt verbeterd dient te worden. Met deze blog willen wij u meenemen in de gebeurtenissen van de afgelopen maanden, de blog is zodoende wat langer dan gebruikelijk.
Uit recente onderzoeken is gebleken dat Almeerders de veiligheid van het busvervoer zeer laag beoordelen. De vervoerder zelf – Connexxion – heeft ook erkend dat de veiligheid van het busvervoer in Almere echt verbeterd moet worden. In de raad is over de huidige veiligheidssituatie van het busvervoer voor het eerst op 4 februari 2016 gesproken. Wij hebben onze zorgen geuit en zowel de portefeuillehouder (wethouder Frits Huis) als de burgemeester (Franc Weerwind) met klem verzocht zo snel mogelijk met Connexxion in gesprek te gaan om maatregelen te treffen. Wij hebben als mogelijke oplossingsrichtingen onder andere voorgesteld om het open instapbeleid (gedeeltelijk) te beëindigen en het aantal toezichthouders uit te breiden. Andere partijen deden ook verschillende voorstellen zoals bijvoorbeeld het cashless betalen en de raad bleek eensgezind in de opvatting dat er maatregelen genomen moesten worden. Ons werd toegezegd dat dit pakket aan maatregelen zo spoedig mogelijk gepresenteerd zou worden.
Op 18 december 2015 is in de raad ook gesproken over een tariefsverhoging van 1 cent per kilometer die het college in samenspraak met Connexxion wenste door te voeren. Een extra prijsverhoging voor de reiziger vonden wij alleen acceptabel indien de extra opbrengsten die gegeneerd zouden worden, rechtstreeks zouden worden aangewend ten behoeve van extra veiligheidsmaatregelen. Die harde toezegging deed de portefeuillehouder ons ook. Kortom: wij mochten er gerechtvaardigd op vertrouwen dat er een pakket aan maatregelen zou komen waarmee de huidige veiligheidssituatie verbeterd zou worden.
Het pakket aan maatregelen is tot op de dag vandaag, tot onze verbazing en in strijd met eerdere toezeggingen, niet aan de raad gepresenteerd. De oorzaak daarvan is gelegen in de gebeurtenissen rondom de aanbestedingsprocedure van de nieuwe vervoersconcessie.
Op 10 december 2015 heeft de raad ingestemd met de visie busvervoer Almere 2018-2027. Deze visie dient als leidraad voor de invulling van de documenten van de aanbestedingsprocedure van de vervoersconcessie. Een vervoersconcessie is het recht dat een vervoerder verkrijgt om het vervoer in een gebied of stad exclusief te mogen uitvoeren. Om dit recht te verkrijgen is het college verplicht een aanbestedingsprocedure uit te schrijven. In die procedure worden allerlei eisen gesteld aan het vervoersaanbod dat een potentiële vervoerder dient te realiseren. Uiteindelijk verwerft de vervoerder met de beste aanbieding de concessie.
Eind februari 2016 is het onze fractie gebleken dat het zogeheten Programma van Eisen reeds klaar was en voor publicatie gereed lag. Dit Programma van Eisen vormt het fundament van de aanbestedingsprocedure en bevat alle eisen waaraan een aanbieding van een vervoerder moet voldoen. Dit Programma van Eisen was niet aan de gemeenteraad gestuurd, alhoewel onze fractie en ook andere fracties in de veronderstelling verkeerden dat dat wel zou gebeuren. Vervolgens is op verzoek van de VVD, de PvdA en de PVV een agendaverzoek ingediend om te bezien of de raad nog haar mening kan geven over het Programma van Eisen. Wij zijn van mening dat het cruciaal is, gelet op de grote maatschappelijke impact van veiligheid van het busvervoer, dat de raad zich een mening moet kunnen vormen over het Programma van Eisen. De agendering heeft plaatsgevonden op 17 maart 2016 terwijl het Programma van Eisen al definitief was en gepubliceerd werd op 15 maart 2016. Tijdens de bespreking heeft de portefeuillehouder ons toegezegd dat de raad jaarlijks geïnformeerd zal worden over het bestedingsplan veiligheid. Dit bestedingsplan is een plan dat de vervoerder jaarlijks moet indienen bij het college ter verantwoording van € 1.000.000,- subsidie die het college beschikbaar stelt specifiek voor veiligheid. Wij vinden het van het grootste belang dat de gemeenteraad haar mening kan vormen over de invulling van dat plan. De portefeuillehouder weigerde echter in te gaan op specifieke voorstellen ten aanzien van het Programma van Eisen. Dat kon volgens hem ook niet, omdat de aanbestedingsprocedure al gestart was. Met andere woorden: we waren te laat. De inhoudelijke voorstellen die werden gedaan door verschillende partijen waren veelal dezelfde voorstellen als die op 4 februari 2016.
Na de bespreking op 17 maart 2016 kwam een en ander in een stroomversnelling terecht. De FNV meende dat het college al haar voorstellen ter verbetering van het Programma van Eisen had genegeerd. De FNV stelde vervolgens de portefeuillehouder een ultimatum: indien de eisen van de FNV niet zouden worden ingewilligd zouden de buschauffeurs gaan staken. De portefeuillehouder wees het ultimatum van de hand en aldus geschiedde: er werd gestaakt.
Vervolgens heeft de portefeuillehouder met de FNV gesproken. Deze gesprekken hadden geen resultaat waarop weer een staking werd aangekondigd. Onze fractie was zeer bezorgd over deze gang van zaken. Stakingen treffen de reizigers hard en leiden tot veel onrust. Bovendien ontstond in de landelijke media niet geheel terecht het beeld dat de FNV staakte omdat de huidige veiligheidssituatie slecht zou zijn. Alhoewel dat gedeeltelijk waar is, was de huidige veiligheidssituatie niet de reden waarom de FNV het ultimatum stelde! De FNV eiste immers van de portefeuillehouder dat de aanbestedingsdocumentatie gewijzigd werd en de aanbestedingsprocedure ziet op de toekomstige situatie vanaf 2018. In de week van 10 april 2016 verzocht onze fractie om een spoedagendering zodat de gemeenteraad de ontstane situatie met de portefeuillehouder kon bespreken. Op 13 april 2016 bereikte de portefeuillehouder echter een akkoord met de FNV: een aantal eisen werden ingewilligd en het Programma van Eisen zou toch aangepast worden. De veranderingen bestaan onder andere uit: cashless betalen, veiligheidsschermen in de chauffeurscabines en de aansporing om een gesloten instapregime te realiseren. Precies de voorstellen waar de raad op 4 februari 2016 en 17 maart 2016 over had gesproken! Onze fractie is dan ook verrast dat de portefeuillehouder wél op de eisen van de FNV is ingegaan maar niet op de verzoeken van de raad. Dat gaf ons het gevoel onterecht te zijn genegeerd.
Over dat gevoel is op 21 april 2016 gesproken in de raad. De portefeuillehouder heeft enigszins het boetekleed aangetrokken. Achteraf had hij in de raadsvergadering niet zo “strak” moeten stellen dat de aanbestedingsdocumentatie niet aangepast kon worden. Alhoewel wij zeer teleurgesteld zijn over deze gang van zaken, hebben wij begrip voor de moeilijke positie waarin de portefeuillehouder zich bevond. De bespreking op 21 april 2016 is nog niet afgerond en krijgt een vervolg. Een voor ons cruciale vraag is namelijk nog onbeantwoord gebleven: welke maatregelen worden nu genomen om de veiligheidssituatie te verbeteren? Hierover bestaat grote onduidelijkheid, temeer omdat in een eerdere bespreking over de tariefsverhoging toegezegd was dat de opbrengsten van die verhoging aangewend zouden worden voor veiligheidsmaatregelen.
Wij zullen ons blijven inzetten voor een veilig openbaar vervoer in Almere. De afgelopen maanden hebben wij, zoals u heeft kunnen lezen, er veel aan gedaan om zowel de huidige situatie te verbeteren als een veilige toekomstige situatie te waarborgen. Voor de VVD staat centraal dat iedereen veilig moet kunnen wonen en werken in Almere. Het openbaar vervoer maakt daar een cruciaal onderdeel van uit.